I Brief, 10 nov. 1983, van Go Gien Tjwan. 2 De oorlog was uiteraard dichterbij voor de inheemse huisbedienden bij Europeanen. Bij de berichten over Nederlands nederlaag gedroegen zij zich enige tijd, aldus later de oud-marine-officier A. G. Vromans, 'als in een sterfhuis, niet oprecht medelevend voor het grootste deel, doch inheems-beleefd en stil. Enkele gevallen van spontane, echte beroering waren er ook.'
(A. G. Vromans: 'De Indonesiërs'
, p. 70, Iq.
Arabieren
Bevolkingsgroepen (Ned.-Indië)
Chinezen (in Nederlands-Indië)
Go Gien Tjwan
Hongle
Inheernsen
Meidagen-rçao (in Indië)
Tsjiang Kai-sjek
HET GOUVERNEMENT EN DE NATIONALISTENJava: tot hen was doorgedrongen dat Japan om onderhandelingen met het gouvernement had. gevraagd ~ daar werd nu bij rondverteld (het is heel wel mogelijk dat deze toevoeging van door de Japanse consuls geïnstrueerde inheemse agenten afkomstig is geweest) dat de Japanse onderhandelaar aan boord van een groot oorlogsschip' zou arriveren. Zou dat tot oorlog leiden? Het zekere voor het onzekere nemend, besloten in Batavia talrijke inheernsen, onmiddellijk naar de dessa's te trekken waaruit zij afkomstig waren, en hun bezittingen die zij niet mee konden nemen, voor een appel en een ei te verkopen. Misschien deed dit vluchtverschijnsel zich het eerst en het sterkst onder eenvoudige Chinezen voor (zij namen aan dat de Japanners in Indië met de wreedheid zouden optreden die zij in China aan de dag hadden gelegd) - het waren althans in eerste instantie de hoofdredacteuren van de Chinese dagbladen welke in Batavia op een van de eerste dagen van juli ontboden werden bij de assistent-resident die, aldus het deer het Kantoor voor de Volkslectuur samengestelde wekelijkse persoverzicht, 'de vrees uitte dat Batavia geheelleeg zallopen, indien de stroom van de bevolking naar buiten aanhoudt.'
Men behoefde, zei de assistent-resident, geenszins bang te zijn dat een Japanse aanval op handen was.' Die geruststelling had slechts een beperkt effect: op zondag 7 juli 'kwamen'
, aldus een bericht in het 'Japanse'
dagblad Hang Po,