Laat op de avond van die Pinksterzondag vernam Dijxhoorn telefonisch wat zijn ambtgenoten in Londen bereikt hadden.ê Het was bitter weinig.
Het verzet in de Grebbelinie was de Duitsers die rzde mei tegengevallen: zij hadden gedacht dat de Nederlandse troepen al op die dag op de Waterlinie zouden terugvallen. 'Am Grebbeberg sehr starker Widerstand', werd 's avonds aan de staf van het Duitse achttiende leger gerapporteerd, 'starker als erwartet', 3 De staf van de Heeresgruppe B (waar het achttiende leger toe behoorde) maakte zich evenwel, dat bericht ontvangen hebbend.. niet veel zorgen: 'Der wider Erwarten zähe Widerstand der Holländer an der Grebbelinie ist', zo werd genoteerd, 'operativ nicht ungünstig, da der Hauptstoss gegen die Festang Holland von Süden zu /ühren sein wird' - en daar had de 9de Paneer-Division de Moerdijkbrug bereikt: 'der entscheidende Er/olg' van die rzde mei.'
Dat succes moest uitgebuit worden.
Zulks vergde nauwe coördinatie tussen de Duitse strijdkrachten die zich al binnen de Vesting Holland bevonden en die welke er van het zuiden uit in binnendrongen. Dus werden's avonds de zzste Luitlande-Division en de 7de PUeger-Division samen met de 9de Panzer-Division en de van de Veluwe naar. Noord-Brabant verplaatste SS-Leibstandarte 'Adolf Hitler' tot een nieuw Armee-Korps samengevoegd, het xxxrxa-» Boven die vier genoemde eenheden kwam daarmee een nieuwe staf te staan. Hij werd gecommandeerd door Generalleutnant der Pan zertruppen R. Schmidt.
Generaal Winkelman was, schreven wij, in de loop van die Pinksterzondag de situatie somberder gaan inzien - somberder, toen hij nog niet eens wist dat
1 Brief, 13 mei 1940, van Air-Marshal Sholto Douglas aan gezant Michiels van Verduynen (minist. van buitenl, zaken, archief, collectie-Michiels, no. I). 2 G. Bolkestein: 'Kort overzicht van enige gebeurtenissen op 10 tot 13 mei 1940'
, Enq., dl.1I b, P.I37. 3 Heeresgruppe B, Abt. I cIAO: Metdungen (CD!, 1.0218). • Heeresgruppe B: Kriegstagebuch Nr. 4 (9 mei-a juni 1940), 12 mei 1940 (a.v., 34.0512). 5 A.v., 34·05I D-n.'s Middags om vier uur werd evenwel uit Gorinchem bericht dat de directeur van het postkantoor te Oosterhout telefonisch had doen weten dat al van'
s morgens af een Duitse colonne bezig was, de Langstraat te passeren. 'Dit bericht deed'
, aldus generaal-majoor van Voorst tot Voorst, 'daarom onwaarschijnlijk aan omdat men van Oosterhout uit bezwaarlijk kon constateren dat een colonne zes uur lang marcheert door de Langstraat die nota bene anderhalf uur no ordelijker ligt.'
Om zes uur kwam een tweede bericht, weer uit Gorinchem: twee vissers die bij Geertruidenberg in het riet verscholen hadden gezeten, hadden gezien, 'dat zeer vele Duitse militaire motorvoertuigen door Geertruidenberg trokken.'
Ook dat bericht werd gewantrouwd. Hoe vaak hadden burgers in de afgelopen dagen niet waarnemingen doorgegeven die van alle grond ontbloot waren! En was het vreemd, te veronderstellen dat de twee weergegeven berichten van Vijfde Colonnisten afkomstig waren en ten doel hadden, de Nederlandse strijdkrachten er toe te brengen, 'de pogingen tot herovering van de Moerdijkbruggen te staken'
?l ' s Avonds om zeven uur deed generaal Winkelman persoonlijk aan kolonel Scharroo te Rotterdam weten dat een Franse pantserdivisie uit het zuiden naar die bruggen oprukte.ê
Illusie!
Om half twaalf riep Radio Bremen om dat Duitse tanks via de Langstraat de Moerdijkbruggen bereikt hadden. Dus toch! De weg naar Rotterdam lag voor hen open. Generaal Winkelman die korte tijd later van het radiobericht in kennis gesteld werd", besefte wat hem te doen stond: aan koningin en kabinet moest de volgende ochtend zo vroeg mogelijk meegedeeld worden dat de algemene situatie nog beduidend ongunstiger geworden was dan zij zich 's morgens al had laten aanzien. 295 1 H. F. M. van Voorst tot Voorst: 'Notities'
, p. III. 2 Nierstrasz: Rotterdam, p. 135-36. 3 H. F. M. van Voorst tot Voorst: 'Notities'
, p. III.