Het is ons niet mogelijk, hier de wederwaardigheden in de laatste oorlogswinter weer te geven van de groepen Nederlandse -gevangenen in al die concentratiekarnp-cornplexen welke wij zoj uist noemden: er zijn niet voldoende gegevens. En als die er wèl waren, wat zou dan hun weergave anders worden dan een reeks variaties op een-en-hetzelfde thema? Wij betwijfelen of dat in ons algemene werk zin zou hebben. Trouwens, in de aanhef van dit hoofdstuk gaven wij al een beeld van de elementen die karakteristiek waren voor wat wij 'de derde fase'
in de geschiedenis van de Duitse conccntratiekampcn in de Tweede Wereldoorlog hebben genoemd en wat wij i n de voorafgaande
Auschwitz
Bergen-Belsen
Buchenwald
Dachau
Evacuaties
Flossenbürg
Mirrelbau-Dora
Narzweiler
Neuengamme
Ravensbr ück , Frauenleonzerurationslager
Sachsenhausen
Theresiensradr (Altersghetto)
Vught, concenrrariekarnp
CONCENTRATIEKAMPEN, DERDE FASEhet Neuengamme-complex hebben geschreven, mag men zien als typerend voor de situatie in andere kamp-complexen.