Midden augustus ;41, enkele weken dus nadat de Gapi en de Miai een beroep op de koningin hadden gedaan om de vorming van de inheemse militie tegen te houden, ontstond nieuwe politieke deining als gevolg van een gemeenschappelijke verklaring, het Z.g. Atlantisch Handvest, die van Roosevelt en Churchill afkomstig was. Zij hadden in dat Handvest de beginselen aangegeven voor de naoorlogse wereld - het derde beginsel begon met de zin: 'They respect the right oj all peoples to choose thejorm oj government under which they will live.' Eind augustus richtten nagenóeg alle Indonesische leden van de. Volksraad (acht-en-twintig van de dertig) de vraag tot het gouvernement of de Nederlandse regering dat beginsel
AmbonAtlantisch HandvestChurchill, W. S.Inheemse militieKeng PoKoch, D. M. G.MinahassaRoosevelt, F. D.Tjarda van Srarkenborgh Srachouwer, A. W. L.JONKMAN CONTRA VAN STARKENBORGHonderschreef en wat, als dat zo was, daarvan de eonsequenties zouden zijn voor, zo heette het, 'de Indonesische bevolking van NederlandsIndië'. Hier was niet zozeer de inhoud van de vraag van belang (te voorzien viel dat er een negatief antwoord op zou worden gegeven 1) als wel het feit dat de radicale nationalisten in de Volksraad, toen over hun beroep op gouvernement en regering gestemd moest worden, nagenoeg alle Indonesische conservatieven naast zich hadden gekregen: ook dit was een novum. Er was hier een scheidslijn getrokken waartoe het in de drie-en-twintig jaar dat de Volksraad bestond, nog nirnmer was gekomen.