Tot die erkenning, niet in abstracta maar in concreto, d.w.z. hier en nu,
Commissie-Visman
Gaboéngan Politik Indonesia (Gapi)
Perbimpoenan Pegawai Bestuur Boemipoetra (PPBB)
DE INDONESISCHE ELITE BREEKT MET NEDERLANDwas Nederland in de periode van de Tweede Wereldoorlog niet bereid: niet, zo vermoeden wij, het grootste deel van de publieke opinie, niet nagenoeg alle politieke partijen (zulks met inbegrip van de SDAP), niet de Londense regering en niet het Indisch gouvernement. Wij hebben van Starkenborghs beleid gekarakteriseerd als een immobilisme dat gedoemd was te mislukken - welnu, datzelfde immobilisme leefde bij alle organen waaraan hij verantwoording schuldig was. Het werd door het feit van de oorlog, die prevaleerde, versterkt, en zulks niet alleen bij de Nederlandse regering: Churchill's War Cabinet voerde toen met betrekking tot BritsIndië in wezen eenzelfde beleid; het was althans niet bereid, Brits-Indië's recht op zelfbeschikking te erkennen. Er was evenwel één verschil: de Britse autoriteiten gingen het contact met de voormannen van de Con gress-partij en de All India Moslem League niet uit de weg - Nehroe's vrijlating, begin december '41, hield de bereidheid in tot het voeren van gesprekken die een voortzetting zouden zijn van die waartoe het al in de jaren '30 was gekomen.