Veel Nederlanders waren er (wij weten overigens niet, hoeveel) wier fantasie zich telkens weer met de leden van de koninklijke familie bezighield. Oranje
1 Via Amersfoort kwamen zij in het nieuwe concentratiekamp Vught terecht; één student stierf daar.'bevrijding'
waren voor de meesten synoniemen geworden; met name voor koningin Wilhelmina was door haar kloeke radiotoespraken grote waardering gegroeid. Men zag in haar de personificatie van strijdend Nederland: een meer dan zestigjarige vorstin die gescheiden was van haar dochter en kleinkinderen, maar uit wier woorden telkens weer een onwrikbaar vertrouwen in de eindoverwinning en een zuiver medeleven met haar onderdrukt volk spraken. Dat kroonprinses Juliana en haar twee dochtertjes in Canada beschermd waren tegen Duitse bommen, strekte menigeen tot troost.
Beatrix was in januari' 38 geboren, Irene in augustus' 3 9. Bij beide gelegenheden was in de kring van aanhangers van het Oranjehuis gehoopt dat een kroonprins ter wereld zou komen. Waarom? Omdat dat een waarborg leek te bieden voor een directe voortzetting van de dynastie? of speelde de figuur van Willem van Oranje een rol? Wij weten het niet. Een feit was dat zodra in de herfst van' 41 in bezet gebied rondverteld werd dat prinses Juliana in verwachting was, menigeen op de geboorte van een prins ging hopen; hoe die zou gaan heten, leed geen twijfel: 'Willem'
. 'Van officiële zijde zijn wij gerechtigd bekend te maken dat H.K.H. Prinses Juliana een nieuwe telg van het Huis van Oranje verwacht' - zo stond in december '
41 in het illegale Vrij Nederland te lezen.' Vier maanden later volgde een rectificatie: 'Van betrouwbare zijde'
had het blad vernomen dat de prinses een miskraam had gehad." De bron van beide berichten is ons onbekend.
Op de avond van 19 januari '43 werd in Ottawa een prinses geboren. De Londense radio-uitzendingen maakten dat feit in de ochtenduitzendingen van 20 januari bekend. Lang niet iedereen kon regelmatig naar die uitzendingen luisteren maar wie het bericht opgevangen had, gaf het aan anderen door, soms wèl, soms niet nauwkeurig. Menigeen vernam dat niet een prinses maar een prins ter wereld gekomen was, hetgeen, schijnt het, de feestvreugde vergrootte. Die vreugde werd nogalopenlijk getoond, vooral in trams en treinen. Op het platteland waren hier en daar scholen waar kinderen oranjestrikjes in het haar droegen. Veel onderwijzers en onderwijzeressen lieten niet na, een enkel woord aan de geboorte van het prinsesje te wijden, in Goes werd een onderwijzer die luidkeels het Wilhelmus had laten zingen, ontslagen. Tot een demonstratie kwam het ook op de beurs in Rotterdam waar men de gele lampjes boven de makelaarsnissen ontstoken had."
Alle
Vrij Nederland, 60
'Wij mogen nu bezet zijn, slachtoffers van een misdadige overval - het besef', aldus Slaet op den Trommele (liberaal), 'dat Oranje er altijd nog is, het thans zoveel duidelijker gevoelde besef dat Oranje er altijd nog zijn zal als ons bindend element, geeft ons de kracht om alle tergingen van deze tijd te doorstaan."
Toen de namen van het prinsesje ('Margriet Francisca'
) bekendgeworden waren, schreef Het Parool:
'Wanneer prinses Margriet van Oranje groot zal zijn geworden, zal begrijpen hoe zij geboren: is in ballingschap en door het Nederlandse volk is begroet in de stilte van de onderdrukking, dan zal zij beseffenhoe haar intree in ons volk reden is geweest tot een kort ogenblik van eerlijke blijdschap, tot een adempauze in de strijd die haar volk thans om de vrijheid vecht.'
s
Kort nadien al werden er broches of andere insignes in de vorm van een margriet gedragen. Begin april kreeg de politie opdracht, alle voorraden van dit soort artikelen in beslag te nemen; zou men een margriet demoristratief gaan dragen, dan moest de politie de betrokkene waarschuwen - in zijn naam was de overbelaste Sicherheitspolizei niet geïnteresseerd.
'Een kort ogenblik van eerlijke blijdschap'
- wij hechten waarde aan die formulering van Het Parool, aangezien de redactie juist van dit blad uit personen bestond die zich vóór de bezetting niet of slechts in geringe mate met het Oranjehuis verbonden gevoeld hadden. Wij voegen daar evenwel aan toe dat, dunkt ons, de blijdschap waarmee de Duitse nederlaag bij Stalingrad begroet werd, nog heel wat groter was. Was de bevrijding eenmaal daar, dan zou prinses Margriet voet kunnen zetten op Nederlandse bodem - welnu, de ondergang van het Duitse Zesde Leger leek die bevrijding een flink stuk dichterbij te brengen.